معرفی توانمندی‌های مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی1396.3.6

مركز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی یكی از مراكز تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس است كه در سال 1378 با هدف گسترش فعالیت‌های علمی و تحقیقی در حوزه زبان و ادبیات فارسی و فراهم‌ آوردن زمینه‌ها و طرح‌های مناسب برای آموزش، پژوهش، گسترش و ترویج زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی – اسلامی تأسیس شد.
فعالیت‌های مرکز بیشتر از نوع تحقیقات بنیادی و کاربردی است.

مأموریت

مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی، مرکزی برآمده از اهداف کلان دانشگاه در مقام مرکزی اختصاصی در حوزه زبان و ادبیات فارسی به منظور انجام پژوهش‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و پاسخگو به نیازهای پژوهشی کشور است. این مرکز تلاش می‌کند با انجام پژوهش‌های به‌روز و کارآمد، سرآمد مراکز این دانشگاه و مشابه آن باشد. تلاش می‌کنیم با ایجاد محیطی آرام، امن و خلاق، حس رضایت‌مندی پژوهشگران در این حوزه را افزایش دهیم و زمینه‌های جلب و جذب استادان برجستة کشور را نیز برای جذب پژوهش‌های خارج از دانشگاه و اجرای پژوهش‌های داخلی فراهم آوریم.

• مطالعه و تحقیق در حوزه زبان‌های ایرانی، ادبیات فارسی و رشته‌های وابسته
• تصحیح و چاپ متون زبان و ادبیات فارسی
• ترجمه آثار ادبی فارسی و فرهنگ ایرانی به زبان‌های دیگر
• ترجمه آثار پژوهشگران درباره زبان و ادبیات فارسی و ایران‌شناسی و رشته‌های وابسته به زبان فارسی
• تدوین كتاب‌های مرجع، درسنامه‌های آموزشی و كمك‌آموزشی زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ‌های دو زبانه
• ایجاد بانك اطلاعات علمی در حوزه زبان و ادبیات فارسی
• برقراری روابط علمی و تحقیقاتی با انجمن‌ها و مراكز آموزشی و پژوهشی زبان و ادبیات فارسی و ایران‌شناسی و رشته‌های وابسته در سراسر جهان
• پذیرش استادان و محققان متقاضی فرصت‌های مطالعاتی
• برگزاری دوره‌های كوتاه مدت آموزشی زبان و ادبیات فارسی در ایران
• برگزاری دوره‌های آموزشی در خارج از كشور با همكاری مراكز دانشگاهی كشورهای میزبان
• انتشار نشریات علمی
• برگزاری همایش‌ها و نشست‌های علمی و تحقیقاتی در سطح داخلی و بین‌المللی
• ارائه خدمات مشاوره علمی، پذیرش و هدایت پایان‌نامه‌های تحصیلی دانشجویان زبان و ادبیات فارسی در داخل و خارج از كشور
• مطالعه و تحقیق درباره راهكارهای آموزش و گسترش زبان و ادبیات فارسی در داخل و خارج از كشور
• همكاری و هماهنگی لازم با مراكز تحقیقاتی داخلی كه دارای شرح وظایف مشابه و مشترك با مركز هستند

اهداف کلی

• ایجاد زمینه‌های مناسب برای رشد و توسعه تحقیقات زبان و ادبیات فارسی
• صیانت از زبان و ادبیات فارسی به عنوان مهم‌ترین عامل اتحاد ملی
• آسیب‌شناسی و تقویت هویت ملی
• همکاری در تدوین و تالیف کتاب‌های درسی و کمک درسی مرتبط با رشته زبان و ادبیات فارسی
• ارتباط با مراکز تحقیقاتی و آموزشی مرتبط با زبان وادبیات فارسی درایران و خارج از کشور در سطوح دانشگاهی
• نیازسنجی و پاسخگویی به نیازهای تحقیقاتی و پژوهشی در حوزه زبان و ادبیات فارسی
• ارائه مشاوره علمی در پیشبرد طرح‌های تحقیقاتی

تاریخچه مرکز

• تأسیس: 1379
• جذب هیئت علمی: 5 عضو از سال 1382تا 1392
• محل مرکز: خیابان سیندخت شمالی کوچه فتاح الجنان دانشگاه از 1379 تا 1395
• جابجایی: به دانشگاه 1396

رؤسای مرکز از ابتدا تاکنون

• دكتر سعید بزرگ بیگدلی 1378
• دكتر غلامحسین غلامحسین زاده 1379-1380
• دكتر ناصر نیكوبخت 1381-1384
• دكتر ابراهیم خدایار 1385 تا 1394
• دكتر حسن ذوالفقاری 1394 تا کنون

شعار‌ها یا ارزش‌ها

اعتلای زبان و ادبیات فارسی با اجرای پژوهش‌های مرتبط ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی

چشم‌انداز

مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس از مراکز تخصصی ترویج و توسعة پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی و پاسخ‌گو به نیازهای پژوهشی ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی است.
مركز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی براساس اساس‌نامه مصوب و اهداف تعیین شده و توافق اصولی وزارت متبوع، برنامه‌های خود را طی پنج سال آتی در حوزه‌های زیر اعلام می‌دارد:

نیروی انسانی

• جذب هیأت علمی تا 5 نفر براساس چارت سازمانی پیشنهادی به امور تشكیلات برای 3 گروه فعال مركز شامل:
  • گروه زبان فارسی
  • گروه ادبیات فارسی
  • نقد ادبی ادبیات تطبیقی
• جذب كارشناس پژوهشی تا 3 نفر براساس چارت سازمانی برای هر گروه یك نفر
• جذب و آموزش پژوهشگر پاره وقت تا 30 نفر
• جذب هیأت علمی سایر دانشگاه‌های كشور و مشاركت دادن آنها در پروژه‌های پژوهشی از 8 نفر به 20 نفر
• شناسایی و به‌كارگیری نخبگان كشور در حوزه زبان و ادبیات فارسی

فضا

احداث ساختمان جدید برای مركز یا مساعدت دانشگاه، وزرات متبوع و درآمدهای مركز كه در آن كلاس، آزمایشگاه زبان، سه گروه (هر گروه سه اتاق) كتابخانه و سالن مطالعه و مخزن ساخته خواهدشد. (براساس طرح پیشنهادی مركز و ارسال به معاونت پژوهشی)

تجهیزات و كتابخانه

• توسعه كتابخانه مركز از 000/3جلد به 000/10جلد كتاب
• توسعه كتابخانه الكترونیكی‌ تخصصی نسخه‌های ‌خطی، سنگی و نفیس
• راه‌اندازی سایت تخصصی زبان و ادبیات فارسی مركز در سایت دانشگاه
• توسعه بخش مجلات و مواد غیركتابی از 1000 جلد نشریه به 5000 جلد نشریه
• اتصال كتابخانه مركز به كتابخانه مركزی دانشگاه
• ایجاد بانك اطلاعات جامع مطالعاتی در حوزه زبان و ادبیات فارسی افزایش تعداد رایانه‌های مركز از 6 دستگاه به 20 دستگاه

مالی و اداری

• افزایش متوسط درآمد سالانه از 30 میلیون تومان در سال به 50 میلیون تومان و در جمع 250 میلیون تومان در انتهای برنامه
• جلب حمایت مادی دانشگاه تا سقف 50 میلیون تومان در سال و در جمع 250 میلیون تومان در طی پنج سال
• پی‌گیری و تصویب موافقت قطعی مركز از وزارت متبوع

طرح‌های تحقیقاتی

مركز در برنامه پنج ساله‌ی خود قصد دارد طرح‌های زیر را با كمك و مشاركت یا سفارش نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط به انجام رساند:

• آسیب‌شناسی گونه‌های زبان و خط فارسی در مطبوعات، صدا و سیما، مراكز آموزشی و فرهنگی و اداری
• طرح جامع مضامین و موضوعات در شعر و نثر فارسی
• طبقه‌بندی، تحلیل و بررسی ضرب‌المثل‌های فارسی
• كتابشناسی توصیفی زبان و ادبیات فارسی
• مقاله‌شناسی توصیفی زبان و ادبیات فارسی
• كتابشناسی توصیفی ماوراءالنهر
• طرح تدوین درسنامه برای خارجیان (11 عنوان) با همكاری سازمان سمت
• طرح جامع آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان

* یادآوری : این مركز آماده است با تعامل با گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ترببیت مدرس و دانشگاه‌ها دیگر، طرح‌های یاد شده را در قالب رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشجویی به انجام رساند.

انجمن‌های علمی و انتشار مجلات علمی پژوهشی و كتاب‌های تخصصی

• راه‌اندازی انجمن علمی ویراستاران كشور (در دست اقدام)
• راه‌اندازی انجمن علمی مطالعات نقد ادبی ایران (در دست اقدام)
• انتشار مجله علمی – پژوهشی ویرایش
• انتشار مجله علمی پژوهشی نقد ادبی
• انتشار 40 مقاله علمی پژوهشی از سوی هیأت علمی مركز (در صورت جذب عضو هیأت علمی)
• انتشار 40 مقاله علمی ترویجی و مروری هیأت علمی مركز
• همكاری در انتشارت فصلنامه علمی پژوهشی. «پژوهش‌های ادبی» وابسته به انجمن استادان علمی زبان و ادبیات فارسی
• همكاری با انجمن علمی استادان زبان و ادبیات فارسی
• ارتباط با انجمن‌های علمی داخل و خارج از كشور و نشریات تخصصی مرتبط تا سقف پنج مورد

انتشارات

انتشار 28 جلد كتاب علمی، تخصصی، درسی و مرجع در حوزه‌های:

• نقد و تصحیح متون كلاسیك (پنج مورد)
• تولید درسنامه‌های دانشگاهی (یازده مورد)
• ترجمه و معرفی فرهنگ، زبان و ادبیات ایران به زبان انگلیسی (دو مورد)
• مجموعه مقالات همایش‌ها و نشست‌های تخصصی (پنج مورد)
• احیای متون زبان و ادبیات فارسی در كشورهای فارسی‌زبانان (پنج مورد).

سمینارهای علمی، نشست‌های تخصصی

• همكاری در برگزاری دو سمینار كشوری و بین‌المللی پژوهش‌های زبان و ادبیات كشور
• برگزاری 10 نشست تخصصی در حوزه‌های مختلف زبان و ادبیات فارسی.

مشاوره علمی، فرصت‌های مطالعاتی و همكاری با نهادهای فرهنگی

• مشاوره به پژوهشگران كشور ( تا حد ممكن و لازم)
• مشاوره به سازمان‌ها و نهادهای پژوهشی ( تا حد ممكن)
• پذیرش راهنمایی، مشاوره و داوری رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها (100 مورد)
• ایجاد 20 فرصت مطالعاتی برای ایران‌شناسان و متخصصان و علاقه‌مندان زبان وادبیات فارسی با همكاری دانشگاه
• اعزام اعضای هیئت علمی مركز بر تدریس در كرسی‌های زبان و ادبیات فارسی خارج از كشور (دو مورد)
• همكاری با سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی و امضای تفاهم‌نامه چون:
  • وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
  • سازمان صدا و سیم
  • سازمان اكو
  • سازمان سمت
  • دايره‌المعارف بزرگ اسلامي
  • میراث فرهنگی
  • سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
  • همكاری با انجمن‌های علمی خارجی

آموزش‌های پودمانی و مهارتی تخصصی

• توسعه دوره‌ آموزش‌ها(ویراستاری، نقد ادبی و . . .) از شش دوره به ده دوره تخصصی و مهارتی
• افزایش تعداد شركت‌كنندگان از نود نفر در سال به 150 نفر در سال و در مجموع برنامه 750 نفر
• جذب دوره‌های دانش‌افزایی ویژه فارسی‌آموزان غیرایرانی هر سال یك دوره جمعاً پنج دوره در پایان برنامه برای 150 نفر

پیام ریاست

زبان فارسی و ادبیات گران‌سنگ ایران زمین، اساس تداوم هویت ملی ایرانیان در درازنای بیش از 25 سده از زندگی پرفراز و نشیب آنها بوده است. تلاش در راه شناساندن این میراث گران‌بها وظیفة تمام کسانی است که خود را نسبت به سرنوشت این ملت مسئول می‌دانند. بارها گفته شده است که کشور ایران زمین، از ابتدا فرهنگی بوده، به همین دلیل استفاده از زبان آنها، از سوی همسایگان دور و نزدیک نیز با اقبال فراوانی مواجه شده است؛ بنابراین مسئولیت ما در این زمینه نیز بسیار سنگین است. ما دست تمامی کسانی را که در این راه گام نهاده‌اند، می‌فشاریم و به تلاش‌هایشان ارج می‌نهیم.