صفحه اصلي > گروه‎های پژوهشی 

گروه‎های پژوهشی


 
اقتصاد اسلامی
اقتصاد اسلامی

پژوهشکده اقتصاد فعالیت در حوزه اقتصاد اسلامی را یکی از مهمترین وظایف و رویکردهای خود می‌داند. این رویه از بدو فعالیت پژوهشکده اقتصاد و از اوایل دهه 1370 در دستور کار قرار گرفته است. برگزاری همایش‌های دوسالانه اقتصاد اسلامی، نشستهای سالانه متخصصان اقتصاد اسلامی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و پژوهشی، انتشار متون اقتصاد اسلامی و ... را می توان مهمترین اقدامات پژوهشکده اقتصاد در حوزه اقتصاد اسلامی به‌حساب آورد. ضمن اینکه طی سال‌های اخیر همکاری نزدیک با انجمن اقتصاد اسلامی ایران را نیز می‌توان از دیگر مصادیق فعالیت پژوهشکده در این رابطه به‌حساب آورد.همینک پژوهشکده اقتصاد در برنامه راهبردی خود استمرار فعالیت‌ها در حوزه اقتصاد اسلامی را بعنوان یکی از مهمترین برنامه‌های خود در چشم‌انداز آینده قرار داده و مصمم است ضمن تداوم و ارتقاء فعالیت‌های پیشین، موضوعات جدیدی همچون کاربردی‌سازی رویکردهای اقتصاد اسلامی در اقتصاد ایران و افزایش تعاملات بین‌المللی را در سال‌های آینده دنبال نماید. این موضوع بعنوان رویکرد اصلی پژوهشکده در طرح تحول راهبردی دانشگاه نیز تعریف شده است.برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و مدیریت اقدامات پژوهشکده در حوزه اقتصاد اسلامی، درگروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده انجام می‌شود که جدای از اعضای هیأت‌علمی پژوهشکده که عضو گروه مذکور هستند، این گروه از نقطه نظرات برخی از اعضاء هیأت‌علمی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه و نیز برخی دانشگاه‌های دیگر نیز بهره می‌جوید.

 اقتصاد ایران و توسعه
اقتصاد ایران و توسعه

ایران از لحاظ جمعیتی در رتبه هفدهم کشورهای جهان و دهم آسیا قرار دارد و در منطقه نیز سوم است. رتبه ایران از نظر وسعت نیز در جهان هفدهم می باشد. ج. ا. ایران جزو 20 اقتصاد اول (در برخی سال‌ها هفدهم)، یکی از تولید‌کنندگان بزرگ نفت، دارای اولین ذخایر گازی جهان و معادن بسیار که چندین برابر رتبه سرزمینی و جمعیتی در جهان می‌باشد. اقتصاد ایران، یک اقتصاد مختلط و در حال گذار، شامل یک بخش عمومی بزرگ است که قسمت اعظم آن به شیوه دستوری و متمرکز مدیریت و کنترل می‌شود. بخش عمده‌ای از صادرات در ایران بر پایه صادرات نفت، گاز و محصولات پتروشیمی است. از سوی دیگر، حدود 4 دهه تورم و بیکاری (بجز یکی – دو سال)، همچنین قاچاق، فساد اداری و مالی گسترده و بخش خصوصی ضعیف، ناکارآمدی اقتصاد و سرمایه‌گذاری ناکافی داخلی و خارجی و جمعیت تحصیل کرده بیکار، که نتیجه آن، پدیده فرار مغزها است، که اینها دغدغه گروه اقتصاد ایران و توسعه، و پیش‌نیاز توسعه کشور، حل این مسائل می‌باشد. با توجه به اجرای 5 برنامه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و 5 برنامه پس از پیروزی انقلاب اسلامی که نه تنها گرهی از مشکلات اصلی اقتصادی نگشوده که می توان گفت به معضلات افزوده است، می باید برای حل مشکلات اقتصادی و توسعه، راه دیگری پیمود. از این جهت، به نظر می رسد که گرایش نهادی از گرایش‌های مهم رشته اقتصاد که در سالهای اخیر مورد توجه بسیاری از نظریه پردازان قرار گرفته است، بتواند راهگشای اقتصاد ایران و توسعه کشور باشد؛ که اقتضا دارد علاوه بر تسلط بر نظریه¬ های جریان مرسوم، با این گرایش و مباحث نهادی بتوان در تجزیه و تحلیل تحولات اقتصادی به نقش نهادها و عوامل سیاسی و فرهنگی که بسیار مهم اند نیز پرداخت. انجام تحقیقات و تلاش برای گسترش دانش و پژوهش در سياست‌های اقتصادی، توسعه و برنامه‎ريزی، در اولويت برنامه‎های اين گروه پژوهشی می‎باشد.

اقتصاد پژوهش
اقتصاد پژوهش

اقتصاد طی قرون گذشته اندیشه‌ها و تحولات زیادی را به خود دیده است. تقریبا بخش عمده این تحولات در راستای پاسخگویی به این نیاز دیرینه بشر بوده که: "چگونه می‌توان داشته‌ها و منابع محدود در اختیار را به بهترین نحو به نیازهای و خواسته‌های نامحدود تخصیص داد". زمانی عمده منابع و داشته‌های در اختیار بشر به زمین و منابع طبیعی محدود می‌شد. اما به مرور زمان بر نقش محوری نهاده‌های سرمایه و نیروی کار نیز تاکید شد و متعاقبا بدلیل محدودیت‌های کمّی موجود در این نهاده‌ها، تلاش گردید کیفیت بهره‌برداری از این نهاده‌ها ارتقاء یابد. بدین ترتیب مقوله تفکر و خلاقیت و به‌طور کلی تاثیر عمل و دانش در حوزه اقتصاد هرچه بیشتر اهمیت یافت. به عبارت دیگر بشر به مرور زمان دریافت که از مجرای تحقیق و با استفاده از روش‌های علمی می‌تواند تا حد زیادی بر محدودیت‌ها کمّی موجود در نهاده‌های تولید فایق آید و به خلق ارزش افزوده جدید و یا ارتقاء بهره‌مندی از عوامل تولید موجود بپردازد. در این چارچوب برخی از کشورها محوریت توسعه اقتصادی خود را بر این موضوع بنا نهادند و مقولاتی چون نظام تحقیق و توسعه با ادبیاتی جدید و در قالب‌هایی همچون اقتصاد دانش‌بنیان یا اقتصاد دانایی محور نمود یافتند. با اقداماتی از این دست، رفته رفته نهاد علم به عنوان یک عامل تولید و یا عاملی جهت خلق ارزش افزوده و ایجاد مزیت نسبی در عرصه اقتصاد بین‌المللی مطرح شد و بررسی ابعاد اقتصادی علم و پژوهش (مثلا در قالب تجاری سازی یافته‌های علمی) به‌عنوان موضوعی مستقل در دستور کار قرار گرفت. گروه اقتصاد پژوهش در راستای ساماندهی به مطالعات مورد نیاز در این حوزه و پاسخگویی به نیازهای کاربردی موجود راه‌اندازی شده است.

اقتصاد کشاورزی
اقتصاد کشاورزی

نقش بخش کشاورزی در زمینه اشتغال‌زایی، تأمین محصولات راهبردی و امنیت غذایی برکسی پوشیده نیست. تنوع آب و هوایی از یک طرف و افزایش تقاضا برای انواع محصولات زراعی، دامی و آبزیان در ایران از طرف دیگر سبب شده بخش کشاورزی در برنامه‌های کلان توسعه کشور مورد تأکید قرار گیرد. سازگاری بخش کشاورزی با محیط زیست از دیگر دلایل توجه به بخش کشاورزی است. این گروه، در زمینه-های مختلف از جمله تجارت محصولات کشاورزی، تنظیم بازار، خرید تضمینی، قیمت‌گذاری، تولید و هزینه در زیربخش‌های زراعت، جنگل داری، باغبانی، دامداری و پرورش ماهی و آبزیان، به پژوهش می‌پردازد.

برنامه‌ریزی شهری-منطقه‌ای
برنامه‌ریزی شهری-منطقه‌ای

گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس از سال 1378 در راستای توسعه فعالیت‌های پژوهشی در زمینه توسعه شهری و منطقه‌ای تشکیل شده است و تا کنون در این زمینه با دستگاه‌های برنامه ریزی و سیاست‌گذاری همکاری های گسترده ای داشته است. پژوهش های متعدد را برای این نهادها انجام داده و در سیاست گذاری و برنامه‌ریزی علمی به آنها کمک کرده است.