متن کامل خبر


 
گلوگاه اصلی پژوهش، بودجه و اعتبار است

خلاصه خبر: بودجه و اعتبارات تحقیقات باید به نحوی در نظر گرفته شود که از کارکرد همه پژوهشگران، حمایت مؤثر صورت گیرد. باید از این استعدادهای درخشانی که به عنوان نعمت الهی به ما ارزانی می شود، به درستی بهره بگیریم.

معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه در ادامه گفتگوی بخش نخست، در خصوص تأثیر کمبود بودجه پژوهش بر کند شدن روند پژوهش در کشور به خبرنگار ما گفت: در دنیای پیشرفته، تخصیص منابع مالی برای حمایت از پژوهش در قالب یک برنامه انجام می شود. برنامه ای که در آن مسائل و موضوعات تحقیقاتی روشن و مشخص است. در این مرحله از حیات علمی ایران، ساماندهی این موضوع لازم است. علاوه بر این اگر ما یک برنامه انسجام یافته برای حمایت از تحقیقات علمی در دانشگاه ها و مؤسسات علمی تدوین می کنیم، می بایست از نتایج آن در قالب یک فرهنگ ثمربخش تحقیقات علمی نیز حمایت کنیم. امروز چنانچه یک تغییر مدیریتی در یکی از نهاد های علمی و تحقیقاتی کشور مثل وزارت علوم، وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، معاونت علمی و فناوری و ... به وجود می آید، جریان دائمی فعالیت علمی ما از این بینش و نگرش شخصی مدیران متأثر نشود و این به یک جریان پویا، دائمی و مستمر در قالب یک برنامه سازمان یافته که همه مدیران به آن تعهد داشته باشند تبدیل گردد. معمولا" این موضوع اتفاق نیفتاده است.
دکتر فتح الهی افزود: برای دستیابی به توسعه علمی، غیر از نیروی انسانی فکور و خلاق و داشتن برنامه مدون، گلوگاه اصلی برای رسیدن به توفیق در این حوزه، بودجه و اعتبار است. یکبار در کشور تصمیم گیری شد که این بودجه به 3 درصد تولید ناخالص ملی برسد و اخیرا که سیاست های کلی علم و فناوری از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد، در آنجا هم 4 درصد پیش بینی شده است. سؤالات گوناگونی در بین مدیران، تصمیم گیران و سیاست گذاران در حوزه علم م فناوری در این زمینه وجود دارد که آیا این بودجه را باید بطور کامل دولت تأمین کند؟ یا اینکه دیگر بخش های اقتصادی نیز باید در تأمین آن مشارکت کنند؟ پاسخ این پرسش ها این است که این مسأله باید با تدوین یک برنامه مشخص که در آن سهم دولت و دیگر بخش ها دیده شده، مرتفع گردد. ما همواره در این سؤال می مانیم و برای آن برنامه ریزی نمی کنیم.
وی ادامه داد: در دنیا به ویژه در کشورهای پیشرفته، عمده اعتبارات تحقیق و توسعه توسط بخش های مختلف اقتصادی که از آن به صنعت یاد می شود، تأمین می گردد. اما سؤال اصلی این است که چه صنعتی به دانشگاه نیاز دارد؟ و کدام دانشگاه می تواند نیازهای صنعت را برآورده کند؟ صنعتی که تنوع و تازگی محصولات آن وابسته به ورود کالا و خرید تکنولوژی باشد یا صنعتی که اصلا" تنوع و تازگی در کالا و خدماتش نداشته باشد، این صنعت پویا نیست. این صنعت چون روی توانایی ها و خدمات خودش، برنامه راهبردی ندارد و نقش و جایگاه علم و فناوری به صورت بومی در درون آن مجموعه دیده نشده است، چه نیازی به دانشگاه دارد؟ او کالا را ارائه می کند، کالا هم در بازار مشتری دارد. حالا یا این کالا و خدمات وارداتی است یا بومی، اما کهنه که پویایی در آن راه ندارد. شما موبایل را در نظر بگیرید از نسل اول تا اسمارت فون، این همه تنوع بدون علم و تکنولوژی غیر ممکن است. چنین صنعتی که این محصولات را تولید می کند، به دانشگاه نیاز دارد و مسلما" این صنعت با این ساختار می آید و در دانشگاه را می زند و به او پروژه تحقیقاتی پیشنهاد می کند.
در داخل کشورمان چند صنعت به این شکل داریم؟ دکتر فتح الهی تصریح کرد: بنابراین ما باید بیاییم راه و روش مدیریت صنعت و فرآیندهای تولید را به نحوی تعریف کنیم که بدون علم و تکنولوژی بومی که روز به روز و ساعت به ساعت می تواند متحول شود، امکان کار و تولید نداشته باشد. پس باید رقابت را در بازار، رقابت را در اقتصاد و رقابت را در صنعت نهادینه کنیم. از طرف دیگر می بایست در بخش های مختلف صنعتی، شرکت های گوناگونی برای تولید یک نوع کالا یا ارائه یک نوع خدمات وجود داشته باشد تا بتواند آن جریان خلاقیت متفاوت را اداره کند و با این رقابت، منجر به توسعه اقتصادی و اجتماعی شود. بنابراین باید یک فضای جدید صنعتی به وجود آورد که تمام آن عناصر پویایی را به لحاظ فرآیند تولید، تأمین مواد اولیه، ارائه کالا به بازار، بازاریابی و ... داشته باشد. در عوض دانشگاه هم از نظر پیشرفت علمی و تکنولوژیک به گونه ای باشد که هر نیازی را بتواند پاسخ دهد. به بیان دیگر، دانشگاه باید پاسخگو باشد. در چنین بستری می توان با ایجاد مدلی خاص، اینها را به هم پیوند داد. در غیر این صورت یک حرف است و اتفاقی نخواهد افتاد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا دانشگاه ها باید بخشی از بودجه پژوهش خود را در ارتباط با صنعت جذب کنند، گفت: در حال حاضر چنین صنعتی در کشور وجود ندارد یا اگر دارد به صورت نسبی در بعضی بخش هاست. پس ما نمی توانیم برای اینکه توسعه علمی را در دانشگاه ها زنده و پویا نگه داریم، بگوییم که دانشگاه ها باید بخشی از بودجه پژوهش را از صنعت جذب کنند. کدام صنعت؟ اول می بایست در بخش صنعت، ساختارشکنی صورت بگیرد و صنعت به آن ویژگی هایی که برشمردم، دست یابد. مادامی که چنین نیست، عمده بودجه بر دوش دولت می افتد و دولت از پول عمومی باید آن را پرداخت کند. چون در فاز اول، بخش عمده بودجه بر عهده دولت است، یک مقدار نگاه های تنظیم کنندگان بودجه، سیاست گذاران و مسوولان در این بخش اثر می گذارد. شاید هم نیازهای عمومی مردم در بحث مدیریت بودجه، به مدیران اجازه نمی دهد که اینگونه عمل کنند و باعث می شود اولویت های دیگری را در نظر بگیرند. اما به نظر من با وجود همه این تنگناها، باز علم و فناوری بر همه چیز اولی است. چون با علم و فناوری می توانیم همه چیز را به دست بیاوریم. (این گفتگو ادامه دارد.)


23 آذر 1394 / تعداد نمایش : 7259