کنگره ملی آموزش عالی ایران دیروز با حضور دکتر محمد فرهادی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر محمدرضا عارف رئیس پیشین دانشگاه تهران، روسای دانشگاهها و معاونان آموزشی بیست و ششم فروردین ماه در سالن شهید چمران دانشگاه برگزار شد.
دکتر جعفر توفیقی عضو هیات علمی دانشگاه و وزیر اسبق علوم در افتتاحیه این کنگره گفت: در حوزه مدیریت آموزش عالی، تحولاتی پارادایمی محقق شده و به یک تراز بالا و مشترک ارتقا پیدا کرده است که میتواند برای برنامهریزی آموزش عالی کشور مفید باشد. طبیعی است که دانشگاه و نظام آموزش عالی ایران در مسیر تحول، بازاندیشی و بازمهندسی قرار دارد. اگر سیر تاریخی برنامهریزیهای دانشگاههای دنیا را مشاهده کنیم حرف همه آنها این بود که میگفتند میخواهیم در دنیا رتبه اول شویم. این ادبیات چشماندازی دانشگاههای جهان بود اما این ادبیات بعد از مدتی متحول شد و از چشمانداز رتبه اول شدن به سمت موثر بودن برای جامعه پیش رفت.
به گفته توفیقی دانشگاههای دنیا در رسالت خود دیگر به مسائل دانشی اکتفا نمیکنند بلکه مسئولیتهای فرهنگی و اجتماعی برای خود قائل هستند.
وزیر اسبق علوم گفت: دانشگاههای دنیا در حال حاضر از توسعه پایدار حرف میزنند و میگویند دانشگاه ما در خدمت توسعه پایدار است. و نیز در تربیت نیروی انسانی میگویند ما انسانهایی برای آینده پایدار تربیت میکنیم. بنابراین دانشگاههای جهان احساس مسئولیت میکنند و به سوی متن تحولات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه حرکت میکنند. اخیرا دانشگاهها رسالت خود را پرداختن به ارزشهای انسانی تعریف میکنند. برخی از دانشگاههای جهان اعلام کردهاند که فارغالتحصیل ما باید با چالشهای جهانی مقابله کند و برای همین باید چشماندازهای جهانی داشته باشد. این مختصات فقط برای دانشگاههای جهان نیست بلکه درباره دانشگاههای ایران نیز هست.
او یکی از ویژگیهای دانشگاه خوب را بردن اندیشهها، پارادایم، چارچوبها و برنامههای توسعه به سمت انتظارات درست دانست و گفت: دانشجویان دانشگاههای جهان با یادگیری این رسالتها وارد جامعه میشوند. دانشگاه خوب، کارکردهایی دارد و به الزاماتی نیز برای تایید آن کارکردها احتیاج دارد. سه کارکرد اصلی یک دانشگاه آموزش، پژوهش و خدمات است. آموزشی که قبلا تمام تاکیدش بر برنامه درسی بود الان وارد بطن جامعه شده است. پژوهش نیز زمانی فقط به چاپ مقالات منتهی میشد اما در حال حاضر انتظارات بیشتری از این حوزه میرود.
توفیقی گفت: کارکردهای هنجاری دانشگاه خوب، تقویت توسعه پایدار، فعالیت در عرصه اجتماع، مردمسالاری و تقویت رفتار شهروندی است. دانشگاه خود نیز یک جامعه است، ما ابتدا باید همه آداب گفتوگو، آزادیبیان، احترام و همه بحثهای دیگر را در دانشگاه تجربه کنیم. شهروند بودن یک علم و هنر است و فقط به زیست فیزیکی مرتبط نیست. دانشگاه خوب باید بتواند شهروند خوب تربیت کند که هم در دانشگاه و هم در جامعه به خوبی زیست کند.
عضو هیات علمی دانشگاه ادامه داد: ما انتظارات زیادی از دانشگاه داریم ولی باید بپذیریم دانشگاه فقط کلاس درس نیست، دانشجو فقط در کلاس یادگیری ندارد بلکه خیلی از توانمندیهای او باید در نهادهای واسط بیرون از دانشگاه یعنی در تشکلها، انجمنها و ... تکامل پیدا کند. دانشگاهها فقط بخشی از توانمندیها و استعدادها را میتوانند پرورش دهند و بنابراین نیاز به نهادهای واسط در دانشگاه داریم.
او از کمبود گفتوگو در بین دانشگاه با جامعه و برعکس ابراز تاسف کرد و گفت: «چرا نباید خانوادهها با دانشگاهها، یا هنجارهای آن، با پرسش و پاسخ و ... آشنا شوند؟ چرا مردم نتوانند وارد دانشگاه شوند و در نشستها شرکت کنند و فرهنگ دانشگاه را به بیرون انتقال دهند؟ آیا آنها باید فقط تابلوی سردر دانشگاهها را ببینند و بروند؟ در واقع دانشگاه جایگاه اختصاصی متخصصان نیست بلکه مکانی برای عرضه و ارائه گفتمانهای عمومی است.
توفیقی ادامه داد: برخی از اعضای هیئت علمی فقط با تخصص خود آشنایی دارند و از بسیاری از مسائل دیگر اطلاع ندارند. اینکه بخواهیم دانشجویی با ویژگیهای خوب تربیت کنیم ابتدا باید استادی با آن ویژگیها وجود داشته باشد. استادان دانشگاه باید آموزش علمی شهروندی داشته باشند تا بتوانند دانشجویی خوب تربیت کنند. وقتی یک استاد ویژگی کارآفرینی ندارد و آن را نمیشناسد چگونه انتظار داریم دانشجو را کارآفرین کند.
توفیقی یکی از الزامات اساسی دانشگاه را استقلال آن دانست و گفت: ما تلاش کردیم تا اختیارات وزرات علوم به دانشگاه برود. اما اختیارات دانشگاه به وزارت علوم رفت و الان هم از وزارت علوم خارج شده است. ما باید به این فکر باشیم که چگونه اختیارات وزارت علوم را برگردانیم.
وی افزود:دولت نباید به دانشگاه به عنوان یک کالای خصوصی بلکه باید به آن به عنوان یک زیرساخت عمومی که زیرساخت توسعه پایدار و زیرساخت اقتصاد دانشبنیان است نگاه کند. آموزش عالی جزو زیرساختهای پایه است. دانشگاهها در خط مقدم برآوردهکردن آرمانهای بشری، ملی و جهانی قرار دارند. نظام آموزش عالی بخشی از نظام اجتماعی است و تغییرات نظام آموزش عالی مرتبط با تغییراتی در نظام اجتماعی است. اما در این حال میتوان گفت که آموزش عالی نقشی حیاتی برای انتقال افراد، گروهها و جوامع به وضعیتی بهتر را داراست. آینده با نیروی خرد ساخته میشود، بشریت آینده بهتری خواهد داشت اگر موسسات آموزش عالی دیدگاهی فراتر به تواناییها و مسوولیتهای خود داشته باشند.
28 فروردین 1395 / تعداد نمایش : 2264