چهارمین جلسه ی هم اندیشی استادان دانشکده کشاورزی برگزار شد

خلاصه خبر: در این جلسه پس از تلاوت آیاتی از کلام ا... مجید، ابتدا خانم دکتر چوبچیان، دبیر اجرایی این جلسات ، ضمن عرض خوشامد به حاضرین در این جلسه، موضوع جلسه را ادامه ی مباحث جلسات قبل پیرامون موضوع تغییر اقلیم اعلام کرد.

 به گزارش روابط عمومی دانشکده، چهارمین جلسه ی هم اندیشی استادان دانشکده کشاورزی با موضوع تغییر اقلیم در روز چهارشنبه مورخه 8/10/95 برگزار شد.

در این جلسه پس از تلاوت آیاتی از کلام ا... مجید، ابتدا خانم دکتر چوبچیان، دبیر اجرایی این جلسات ، ضمن عرض خوشامد به حاضرین در این جلسه، موضوع جلسه را ادامه ی مباحث جلسات قبل پیرامون  موضوع تغییر اقلیم اعلام کرد.

سپس آقای دکتر دلاور عضو هیئت علمی گروه مهندسی منابع آب به ارائه مطالبی پرداخت وی زمینه همکاری گروه مهندسی منابع آب را در 3 مبحث مورد بررسی قرار  داد : 1-بحث سازگاری با تغییر اقلیم 2-بحث بررسی اثرات تغییر اقلیم 3-بحث اثرات تغییر اقلیم بر سیستم های منابع و متغیر های اقلیم.

در زمینه بررسی اثرات تغییر اقلیم کار گروه استفاده و تولید داده های اقلیمی است. بحثی که در این زمینه وجود دارد این است که با استفاده از نتایج این مدل ها می شود چشم اندازی در خصوص تغییرات در دوره های آتی داشت و اینکه میانگین های دما، بارش و ... چه تغییراتی می کند و توزیع آنها به چه صورت است و عدم قطعیتی که دارند به چه شکل است.

زمینه ی همکاری دیگری که گروه منابع آب با توجه به تجربه ای که دارند می تواند وارد شود اثرات تغییر سیستم های منابع آب و کشاورزی است.سیستم های منابع آب و سیستم های کشاورزی به اصطلاح سیستم هایی هستند که به تغییر اقلیم واکنش نشان می دهند و بررسی اثرات آنها هم می تواند مهم باشد.در این زمینه کاری که ما می توانیم انجام بدهیم استفاده از سیستم هایی است که قابلیت خوبی دارند. در زمینه های مختلف هیدرولوژیکی از جمله اثرات تغییر اقلیم بر سیستم های مختلف آبی(سطحی یا زیرزمینی)،بحث های رسوب گذاری،اثرات آن بر عملکرد محصول،رشد گیاهی،تنش های آبی و همچنین چرخه مواد مغذی،امکان شبیه سازی چرخه دینامیک به اصطلاح آفت کش ها،سموم و همچنین اقدامات مختلف مدیریتی که در زمینه های مختلف کشاورزی مثل کوددهی،استفاده از کودهای شیمیایی و مباحث دیگر امکان قابلیت مدل سازی را دارد و می تواند اثر تغییر اقلیم را بررسی کند.بحث دیگری که گروه قابلیت فعالیت در آن را داردبیشتر در زمینه های بررسی اثرات تغییر اقلیم بر سیستم های اکولوژیکی،اقتصادی و اجتماعی است و مباحثی که در این زمینه است یکی اینکه مدل سازی سیستم های اقتصادی و اجتماعی می تواند تحت تاثیر تغییر اقلیم با استفاده از رویکرد های سیستم جامع باشد از جمله عوامل دیگری که در بحث تغییر اقلیم وجود دارد و تاثیر آنها بر سیستم های اقتصادی اکولوژیکی است. مورد دیگری که در بحث تغییر اقلیم وجود دارد سازگاری با تغییر اقلیم است. همانطور که قبلأ اشاره کردیم ما در بحث تغییر اقلیم دو رویکرد کلی داریم یکی تسکین و دیگری سازگاری که کاری که گروه می تواند انجام بدهد در زیر مجموعه سازگاری قرار می گیرد.همانطور که گفته شد ما دو رویکرد بالا به پایین و پایین به بالا داریم که در هر دو زمینه می توانیم فعالیت داشته باشیم.بحثی که در زمینه سازگاری با تغییر اقلیم وجود دارد و می تواند به عنوان زمینه همکاری شناخته شود بررسی و اقدامات سازگاری با استفاده از رویکرد های مدل سازی یکپارچه است. ما در این زمینه کاری که انجام دادیم یکسری اقدامات علمی در مبحث های کشاورزی و منابع آب مطرح می کنیم با استفاده از امکاناتی که از مدل سازی ها به دست می آوریم که امکان بررسی و مدل سازی وجود دارد.از قابلیت های دیگری که این مدل ها دارد و در زمینه های دیگر هم می شود مورد بررسی قرار بگیرد ارائه راهبردهای سازگاری با تغییر اقلیم در بخش آب و کشاورزی، با توجه به نتایجی که از نقشه های مدل سازی می گیریم، می باشد. بحث دیگری که می تواند مورد بررسی قرار بگیرد طراحی و آنالیز سایت هایی هست که به منظور سازگاری با تغییر اقلیم وجود دارند.

در ادامه آقای دکتر قبادیان، عضو هیئت علمی گروه مکانیک بیوسیستم، سخنانی را ایراد نمود. وی در بخشی از سخنانش گفت: به دلیل گرمایش جهانی، هر روز حرارتی معادل ٤٠٠‌ هزار بمب اتم در هوا انباشته می‌شود. گرمایش جهانی باعث شدکه سال٢٠١٥، گرم‌ترین سال تاریخ  جهان باشد. پیش­بینی می شود که به دلیل این گرمایش، یخچال‌هایطبیعی آلپ تا ٢٠ سال دیگر ناپدید ‌شوند. پیش‌بینی سازمان ناسا این است که در ٣٠ سال آینده، 45 کشور جهان در معرض خشک‌سالی قرار خواهند گرفت که در این میان، ایران چهارمین کشور در  معرض خطر خشکسالی است. همچنین 20 دانشمند از 8 کشور جهان در باره نابودی جنگل‌ها بخاطر خشکسالی هشدار دادهاند. متعاقب آن، همچنین ناسا در باره گرمایش زمین، ذوب شدن یخ ها و یخچالها و در نتیجه آن احتمال غرق‌شدن توکیو و سنگاپور هشدار دادهاست.

به دلیل فعالیت‌های صنعتی، کشاورزی و ...  مقدار طبیعی گازهای گلخانه‌ای در حال افزایش هستند. در نتیجه افزایش گازهای گلخانهای،  اثرات این پدیده در حال تشدید بوده و بدین ترتیب، زمین گرم‌تر می‌شود. به گرم‌شدن زمین بر اثر فعالیت‌های انسانی، «گرمایش جهانی» یا «تغییر اقلیم» می‌گویند.

از انرژی برای حمل و نقل، تأمین گرما و نور و نیز برای تولید انواع کالاها استفاده می شود. دو منبع انرژی وجود دارد که عبارتند از منابع انرژی تجدیدپذیر و منابع انرژی تجدیدناپذیر.بیشتر انرژی که امروزه مورد استفاده قرار می گیرد از سوخت­های فسیلی مانند ذغال سنگ، گاز طبیعی و نفت خام به دست می آید. اورانیوم یکی دیگر از منابع تجدیدناپذیر است اما سوخت فسیلی نیست. اورانیوم به سوخت تبدیل می شود و در نیروگاه­های هسته­ای مورد استفاده قرار می گیرد. هنگامی که این منابع طبیعی مصرف می شوند، برای همیشه از دست می روند. از این­رو، آن­ها را منابع انرژی تجدیدناپذیر می نامند. برای تولید انرژی از سوخت­های فسیلی، از فرایند احتراق استفاده می شود. احتراق، آلودگی­هایی مانند مونواکسید کربن و دی اکسید گوگرد ایجاد می کند که می تواند به تشکیل باران اسیدی و گرم شدن کره زمین کمک کند.

سوخت­های فسیلی تجدیدناپذیر یک­بار مصرف هستند در حالی­که از منابع تجدیدپذیر انرژی می توان بارها و بارها استفاده کرد. منابع تجدیدپذیر انرژی عبارتند از: انرژی خورشیدی، باد، انرژی زمین گرمایی، زیست توده و برق آبی. آن­ها در مقایسه با انرژی­های تجدیدناپذیر آلودگی بسیار کمتری ایجاد می کنند. انرژی خورشیدی از خورشید به دست می آید. برخی در خانه هایشان از پنل­های خورشیدی استفاده می کنند تا نور خورشید را به الکتریسیته تبدیل کنند. از توربین­های بادی که شبیه به آسیاب­های بادی غول پیکر هستند، برق تولید می کنند. انرژی زمین گرمایی از پوسته زمین می بدست می آید. مهندسان بخار یا آب بسیار داغ را از پوسته زمین استخراج می کنند و از بخار برای تولید برق استفاده می کنند.ئزیست توده شامل محصولات طبیعی ای مانند چوب، کود و ذرت است. این مواد سوزانده می شوند و برای به دست آوردن گرما مورد استفاده قرار می گیرند. با استفاده از سدها و رودخانه ها برق آبی تولید می شود. هنگامی که آب از میان یک سد جریان می یابد توربینی را فعال می کند که یک ژنراتور الکتریکی را به کار می اندازد. 

همان­گونه که بیان شد، اقلیم زمین در حال تغییر و تحول است و تغییر دمای متوسط زمین چیز عجیبی نیست اما سرعت تغییر اقلیم زیاد شده و این گرم شدن سریع به علت فعالیت­های انسانی است. مصرف انرژی­های فسلی یکی از این فعالیت­های انسانی است که از این انرژی­ها به عنوان منابع ناپایدار انرژی نیز یاد می شود. با توجه به اثرات سوء این پدیده، راه­هایی برای جلوگیری از ادامه روند پدیده تغییر اقلیم وجود داردکه بهترین آن کاهش استفاده از سوخت­های فسیلی واستفاده از انرژی­های پایدار است.

در مورد انرژی­های تجدیدپذیر، آن ها راهکاری  برای جلوگیری از تغییر اقلیم هستند.اگر پذیرفته شود که مصرف انرژی­های فسیلی علت اصلی آلودگی هوا و تغییر اقلیم است، آنگاه استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر می تواند موجب کاهش آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه­ای و همچنین کاهش وابستگی به نفت، حفظ محیط زیست و در نهایت منجر به توسعه پایدار شود.سهم انرژی­های تجدیدپذیر در سبد مصرف انرژی در کشورهای دنیا به ۱۰تا ۱۵درصد و در کشورهای اروپایی به ۲۰درصد رسیده و طبق افق ۲۰۵۰میلادی، این برآورد به بیش از ۵۰درصد خواهد رسید.‏

با این توصیف، سیاستگذاری جهانی به سمت کاستن تدریجی استفاده از منابع انرژی تجدیدناپذیر و افزایش تدریجی استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر است. این امر بدون دستیابی به تکنولوژی بهره­برداری از منابع انرژی تجدیدپذیر به راحتی امکان پذیر نیست. لازمه دستیابی به تکنولوژی نیز انجام تحقیقات پایه، کاربردی و توسعه­ای  است تا بتوان چنین تکنولوژی­هایی را توسعه داد. زیرساخت­های چنین کاری داشتن ازمایشگاه و مراکز تحقیقاتی و نیز تربیت منابع انسانی است. از این رو در دانشگاه تربیت مدرس، مجموعه آزمایشگاه­های انرژی­هایتجدیدپذیر و در نهایت پژوهشکده انرژی­های تجدیدپذیر به همین منظور تاسیس گردیده است.

پس از سخنان آقای دکتر قبادیان، آقای دکتر جواد رضایی با ارائه مطالبی گفت:همانگونه که بر همگان روشن است بخش دامپروری مسئول تولید مقدار قابل توجهی از غذای جوامع بشری است و افزایش روز افزون جمعیت انسانی و افزایش رفاه و ثروت جوامع، هر روزه تقاضای مردم جهان به غذاهای دامی را افزایش می‌دهد. تمامی تلاش بخش دامپروری نیز تولید مقادیر کافی از محصولات دامی مرغوب برای بحث استراتژیک حفظ امنیت غذایی جوامع است (بویژه در شرایط سخت محیطی و اقلیمی امروزی).

به هر حال، صنعت دامپروری نیز مانند هر بخش صنعتی دیگر، مشکلاتی را نیز همراه خود دارد؛ و گریزی از آن نیست، اما همگام با سایر ملتها و جوامع باید در مسیر حل این مسائل گام برداشت. فعالیت در بخش دامپروری صنعتی، ناخودآگاه موجب تشدید بحران منابع آب، آلودگی آب، نابودی تپه‌های مرجانی، به هم زدن چرخه آب توسط چرای بی رویه دام و مختل شدن احیای منابع سطحی و زیرزمینی آب، تخریب جنگلها برای چرای دام، تأثیر منفی ضایعات دامپروری (فضولات دامی، داروها، ضایعات شیمیایی دباغی، کود، سموم مصرفی برای تولید خوراک دام)، تولید گازهای گلخانه‌ای، دفع نیتروژن و فسفر به طبیعت (که از مهمترین عوامل نابودی زیستگاههای دریایی است) می‌گردد.

فائو در سال 2006 کتابی را با عنوان «سایه بلند دام» (Livestock's long shadow) منتشر کرد که در آن به نقش 18 درصدی دام‌ها در گرمایش زمین اشاره شده است که بیش از سهم وسایل نقلیه در سرتاسر جهان می‌باشد. همچنین، در سال 2010 کتابی  با عنوان «دام در چشم‌اندازی در حال تغییر» (livestock in a challenging landscape) با موضوع "چگونه دامپروری زمین را گرفتار کرده" توسط متخصصان فائو انتشار یافت.

گازهاي گلخانه‌اي اصلی شامل بخار آب، CO2، N2O، CH4، ازن جو پایین، کلروفلوئوروکربن و پروفلوئوروکربن هستند، که از بین آنها CO2، N2O، CH4به مقادیر فراوانی در بخش دامپروری تولید می‌گردد. نکته قابل توجه آن است که قابلیت گرمایشی متان و اکسید نیتروس به ترتیب 21 و 310 برابر CO2می‌باشد.

حدود 30 درصد کل کره زمین در سیطره بخش دامپروی است. دامپروری مسئول آزادسازی حدود 37 درصد از کل متان بشری (بویژه متان حاصل از تخمیر در نشخوارکنندگان)، 64 درصد آمونیاک (مهم در تولید بارانهای اسیدی)، و 65 درصد از N2O(بخش زیادی با آزادسازی از کود حیوانی) است. حدود ۱۸درصد از کل گازهای گلخانه‌ای جهان مربوط به بخش دامپروری است (فائو).

توليد هر کيلوگرم گوشت‌های گاو، گوسفند و مرغ به ترتیب تولید معادل 6/34، 4/17 و 57/4 کيلوگرم  CO2می‌کند (تولیدگاز گلخانه‌ای در بخش پرورش دام بسیار بیشتر از طیور است). توليد سالانه متان هر گاو برابر 100 کيلوگرم است که معادل 2300 کيلوگرم  CO2می‌باشد (یعنی برابر با سوزاندن 1000 ليتر بنزين).

برای مبارزه با افزایش 2 درجه‌ای دمای جهانی باید جلوی هر نوع آلودگی را گرفت.سوختهای فسیلی باید در کانون این اقدامات باشد، اما اگر روند افزایش مصرف گوشت و محصولات دامی ادامه یابد، تا 25 سال دیگر از طریق دامداری و کشاورزی 12 میلیارد تن CO2تولید خواهد شد. این مقدار به تنهایی می‌تواند جلوی تلاشهای جهانی برای کنترل 2 درجه‌ای دما را بگیرد.

بنابراین، اقدامات زیادی در بخش دامپروری از گذشته آغاز شده و ادامه دارد تا پتانسیل آلودگی و تولید گازهای مضر در این بخش کاهش یابد؛ که برخی از آنها به شرح ذیل است:

1- استفاده از کنجاله های دانه‌های روغنی در تغذیه دام (ارتباط اسید چرب غیر اشباع و جذبH در شکمبه دام)؛ 2- استفاده از افزودنی‌ها و متابولیتهای ثانویه گیاهی؛ 3- مصرف دانه‌های روغنی حاوی ساپونین و تانن در جیره دام (کاهش دسترسی باکتریهای متانوژن به H)؛ 4- بسته‌های غذایی اوره-ملاس-مواد معدنی که ارزان است و تولید متان را 20 درصد کاهش می‌دهد؛ 5- مصرف نیتروکسی پروپانول در دام (کاهش 30 درصدی تولید متان) که در ابتدای مسیر تحقیقات است؛ 6- مصرف افزودنی‌هایی مانند «موننسین» (پخش این آنتی‌بیوتیک در کشورها هزینه سنگینی دارد؛ بنابراین این بار بر دوش دانشمندان است تا راه حلی برای این مشکل بیابند)؛ 7- به‌نژادی دامها و افزایش توان تولیدی دام و لذا کاهش انتشار گاز؛ 7- بهبود کیفیت علوفه (اصل مورد بی‌مهری در ایران)؛ 8- جمع‌آوری گازها (مانند متان) از دام یا فضولات آن و مصرف آن در بخش تولید انرژی (با هدف صرفه‌جویی مالی و همچنین حفظ پاکی محیط زیست)؛ و سایر موارد.

به هر حال، مشکل بسیار بزرگ است، تلاش‌ها و همکاری‌های متخصصان بخش علوم دامی در جهان در این زمینه همچنان ادامه دارد؛ و با نگاهی ژرف و آینده‌نگر باید به پشتیبانی علمی، پژوهشی و مالی در این بخش از دامپروری و علوم دامی همت گمارد تا قدم‌های مثبت در جهت حفظ زیست‌کره خاکی برداشته شود و مزایای علمی، عملی و رفاهی آن نصیب جوامع گردد.

 

در ادامه آقای دکتر صفایی، عضو هیئت علمی گروه بیماری شناسی گیاهی گفت: در ارتباط  با رشته بیماری شناسی گیاهی بحثی که هست درواقع مربوط به دمای هوا است خصوصا افزایش دماهایی که روی چرخه آفات و بیماری ها و زمستان گذرانی آنها مهم است یکی بحث کم شدن بارندگی  و میزان بارش است که منجر به ایجاد تنش های رطوبتی می شود یکی افزایش شوری و قلیایی  شدن خاک ها و افزایشECخاک که به این مسئله درواقع عکس العمل نشان می دهند.یکی دیگر از پیامدهای آن ریزگردها هستند و مشکلاتی که با آنها مواجه هستیم. افزایش دما باعث تغییر در فیزیولوژی درختان می شود و مثال آن را در درختان خشک شده بلوط می توان دید که این باعث می شود عوامل بیماری زای فرصت طلب به گیاه حمله کنند و در شرایط عادی بیماری ایجاد کنند.کاری که ما می توانیم انجام بدهیم در ارتباط با تنش های خشکی و افزایش دما است که می توان با استفاده از میکرو ارگانیسم های همزیست این کار را انجام داد و این تنش ها را کاهش داد که در نتیجه آن بیماری هم کمتر می شود و نیز می توان از میکرو ارگانیسم ها مثل نمونه ای از قارچ ها که همراه با گیاهان زندگی می کنند، در نواحی که دارای پوشش گیاهی فقیری هستند استفاده کرد.ما بیماری هایی داریم که در واقع "تنش دوست" هستند و تغییر اقلیم باعث شده که شرایط برای این بیماری ها مساعد شود و بیماری ایجاد شود.ما می توانیم با استفاده از منابع مقاومت چنین گیاهانی را در واقع جایگزین کنیم.پیشنهاد بنده این است که گروه های مختلف استراتژی هایی را معرفی کنند که هر گروه در جهت کاهش اثرات این معظل باشد.حتی بحثی هست که گفته می شود این افزایش میزانco2روی روند تولید آفت­کش ها اثر دارد زیرا افزایش آن باعث شده که برگ های گیاهان ضخامت بیشتری پیدا کنند و نفوذ پذیری آنها نسبت به آفت کش ها بیشتر شود و همچنین تغییرات دمایی روی متابولیسم آفت کش ها در گیاهان تاثیر می گذارد.خلاصه اینها موضوعاتی است که می توان روی آنها کار کرد.

سپس آقای دکتر نیما احمدی، عضو هیئت علمی گروه باغبانی، چنین گفت: استرس ها که همان بحث شوری آب و ...را داریم،اگر ما به گیاه نگاهی بیندازیم ممکن است آب به آن نرسد در این صورت خوب رشد نمی کند وتولید ندارد و عکس العمل گیاه به این صورت است که کوتاه می ماند برگ ها ریزتر می شوند و سطح برگ کم­تر می شود  و محصول آن هم به نسبت قابل توجهی کاهش می یابد.مسئله ای که هست این است که بحث گرم شدن همراه با کاهش نزولات جوی و شور شدن آبها همراه می باشد در واقع مشابه عکس العمل گیاه به شوری و خشکی است در حالت خشکی آبی نیست که گیاه جذب کند ولی در حالت شوری آب هست ولی گیاه آب را نمی تواند جذب کند ولی گیاه با توجه به این شرایط می تواند خودش را نجات بدهد و نجاتش یعنی اینکه رشد کم کند تا دوره ای برسد که شرایط بهتر شود.از اثرات دیگری که دارد این است که باعث کاهش فتوسنتز می شود و این کاهش باعث می شود که ما خیلی از کربوهیدرات ها و نهایتا اگر چربی باشد در محصولات کم داشته باشیم و یا نداشته باشیم.گیاه وقتی در همچین شرایطی قرار می گیرد یکسری ژنها دارد که این ژنها فعال می شوند و باعث می شوند گیاه در مقابل شرایط تنش زا نسبت به خودش مقاومت ایجاد کند.

در حال حاضر در آمریکا پنبه و ذرتی که به صورت ترانس ژنیک است تولید می کنند و آزمایشات مزرعه ای آن هم در حال انجام است که اگر ما این ژنها راشناسایی کنیم می تواند خیلی کمک کند چون ممکن است که ژنهایی باشد که گزارش نشده باشد ،سپس می توان آنها را به گیاه انتقال داد و سیگنال های مقاومت بخشی را تحریک کرد و گیاه بتواند مقاومت کند.نمونه های زیادی کار کردند و مشاهده کردند که واقعا می تواند جواب دهد مثلا  روی اسید آبسزیک کار می کنند که یک هورمون گیاهی است و نقش مهمی هم در بستن روزنه ها دارد در این صورت وقتی گیاه دچار تنش می شود و با خشکی مواجه می شود که از طریق دست کاری کردن آن می توانیم حساسیت گیاه را بالا ببریم که روزنه ها زیاد باز نباشند چون محصولات آب را از طریق روزنه ها از دست می هند.خوشبختانه گروه بیوتکنولوژی با امکاناتی که دارد می تواند در این زمینه کار کند. ما از این طریق می توانیم مقاومت بخشی نسبت به خشکی و آفات و بیماری ها انجام بدهیم.

در پایان جلسه، آقای دکتر قبادیان گفت: به نظر بنده باید این کار را یک سطح بالاتر ببریم و در سطح ملی پیگیری کنیم و به مسئولان در قالب برنامه ششم پیشنهاد علمی بدهیم.

بحث ما این است که یک وجب زمین کشاورزی یا یک متر مکعب آب شرب استفاده نشود.اگر ما بخواهیم از زمین های بایر استفاده کنیم می توانیم یک کاربرد دوگانه داشته باشیم یکی بحث بیابان زدایی و جلوگیری از ریزگردها است. اگر بحث ما، استفاده از آب است، منظورمان آب شور است.بحث بیودیزل در آینده هم استفاده از دانه های روغنی غیر خوراکی و یا ریزجلبک ها است. در بحث پسماند های کشاورزی ما همین الان می توانیم 1 میلیارد لیتر بیودیزل تولید کنیم.ما الان در بنزین از ماده ای استفاده می کنیم که سرطان زا است و از معدود کشورهایی هم هستیم که از این ماده استفاده می کنیم .دلیل استفاده از این ماده هم این است چون باید عدد اوکتان بنزین مثلا87 باشد و از آن طرف عدد اوکتان بنزین پالایشگاه80 است بنابراین برای افزایش آن از mtbeاستفاده می کنند.ولی بحث این است که ما می توانیم 5درصد الکل وبیو اتانول از ضایعات کشاورزی به دست آوریم و جایگزین آن کنیم که در این صورت هم ماده سرطان زا را حذف کرده و هم 5 درصد از آلاینده ها را کاهش داده ایم.

 

گفتنی است که آقایان دکتر واعظ ترشیزی، دکتر وکیل پور، دکتر میرفخرایی، دکتر راهنمایی و دکتر حامد احمدی از دیگر سخنرانان این جلسه بودند.


30 بهمن 1395 / تعداد نمایش : 3052